Vožnja u Mali Žam i kroz Mali vršački rit jedinstveno je iskustvo, posebno ako uživate u vožnji kroz polja i prirodu.
Mali Žam se u neku ruku uklapa u ono što sam u Manastiri u Malom Središtu i Mesiću definisao kao „suprotnosti koje ih čine na neki način jedinstvenim.“ Granice koje su definisane nakon propasti Austrougarske, a potom i potvrđene posle Drugog svetskog rata, podelile su i sela koja su očigledno bila u veoma bliskoj vezi.
Mali Žam i Jamu Mare
Kako piše u Wikipediji:
„The name in Serbian means Small Žam/Jam. Across the border into Romania, the first village is called Jamu Mare – Great Jam/Žam.“
Iz istog izvora:
„Selo Gaiu Mic (Mali Gaj) se nalazi u istočnom, rumunskom Banatu, na par kilometara od srpske granice. Naspram ovog sela sa druge strane granice je selo Veliki Gaj.“
Ovakvih primera je mnogo kada se pogled pruži duž naših granica sa susedima.
Mali Vršački rit isto tako ima svog „parnjaka“, ali u istoj zemlji, a o tome više u Vršački ritovi i Laudonovac.
Put kojim ću stići do sela je dobro poznati E70 koji od Vršca vodi do granice sa Rumunijom. Par kilometara pre granice skreće se u selo Mali Žam. Na tom delu puta nalazi se par novopodignutih vočnjaka, sa mrežama za zaštitu, ogradom i td. Uz put je i spomen ploča mom školskom drugu Živkov Radovanu – Raci, gde sam se za kratko zaustavio.
Crkveni tornjevi nagoveštavaju Mali Žam
Na ulasku u selo jasno se razaznaju dva tornja (verovatno srpska i rumunska crkva, obe pravoslavne). A vožnja kroz uspavano selo vodi na zemljani put koji je ono što me zapravo i dovodi ovamo.
Odličan zemljani put pravom linijom vodi do Velikog Središta. Pogled koji se pruža nešto je drugačiji u odnosu na onaj koji Vrščani svakodnevno imaju kada pogledaju u pravcu Vršačkih planina. Jasno se vide Gudurički vrh, Lisičije glave, Đakov vrh, Kula…
Mali vršački rit
Ovim putem neću stići u Veliko Središte nego ću nešto ranije skrenuti u Mali vršački rit.
Da ne bih mnogo pisao, podsetiću na vožnju 04.06.2021. kada su biciklisti okupljeni ispred Cafe Bar Velo krenuli u vožnju Biciklom kroz zaštićeno stanište Mali vršački rit. Bio je to deo EU GREEN inicijative manifestovan vožnjom biciklima kroz jedno od 42 IBA (Važno područje za ptice) u Srbiji. Vožnja je predstavljala promociju zdravih stilova života. Održano je predavanje o značaju zaštite životne sredine, a podeljen je i promo materijal kao doprinos Istraživačko-edukativnog centra nastojanjima za bolji i zdraviji život u Vršcu, Srbiji, pa i čitavoj Evropi. Bezbedno kretanje kolone biciklista po naselju obezbedila je Saobraćajna policijska ispostava PS Vršac. Sve informacije i fotografije možete pronaći na: http://www.rec.org.rs/voznja-biciklom-kroz-zasticeno-podrucje-mali-vrsacki-rit/.
U nastavku je kratak film iz ove vožnje:
Bonus fotografije uz bonus trek
Mali Žam i Mali vršački rit zaslužuju i bonus trek. O kretanju kroz vinograde na potezu između Malog Središta i Gudurice pisao sam na sajtu Staze i bogaze: Gudurički vi(si)nski krug
Bonus (Vožnja kroz vinograde između Malog Središta i Gudurice)
[sgpx gpx=“/wp-content/uploads/gpx/99 Gudurica bonus.gpx“]